ĐẶC ĐIỂM ĐỘT BIẾN GEN rpoB TRÊN BỆNH NHÂN LAO PHỔI KHÁNG RIFAMPICIN TẠI BỆNH VIỆN LAO VÀ BỆNH PHỔI THÀNH PHỐ CẦN THƠ

Nguyễn Ngọc Bảo Vi1, Bùi Thị Cẩm Thuỳ1, Trần Thanh Hùng1,
1 Trường Đại học Y Dược Cần Thơ

Nội dung chính của bài viết

Tóm tắt

Đặt vấn đề: Hiện nay, lao đa kháng thuốc (MDR-TB)/lao kháng Rifampicin (RR-TB) đang là thách thức đến sức khỏe cộng đồng, gây mất thời gian và tốn kém điều trị do khó khăn trong việc xác định sớm sự kháng thuốc của vi khuẩn lao. Kháng Rifampicin (RR) có liên quan đến đột biến trên gen rpoB của vi khuẩn lao. Mục tiêu nghiên cứu: Mô tả đặc điểm đột biến gen rpoB vi khuẩn lao kháng thuốc và phân tích một số yếu tố liên quan đến đột biến gen rpoB trên bệnh nhân lao phổi kháng Rifampicin nhập viện tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi thành phố Cần Thơ. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 70 bệnh nhân lao phổi kháng Rifampicin nhập viện tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi thành phố Cần Thơ. Kết quả: Đa số là nam giới (74,3%), nhóm >40-60 tuổi chiếm cao nhất. Tỷ lệ mắc lao phổi kháng Rifampicin ở nhóm lao đã điều trị và nhóm lao mới lần lượt là 54,3% và 45,7%, có đột biến gen rpoB chiếm 81,4%, đa số đột biến tại Ser531Leu chiếm 49,1%, một số đột biến quan trọng khác: Asp516Pro (1,75%), His526Tyr (3,52%), Leu511Pro (8,77%), Leu533Pro (7,03%). Đột biến kép trên gen rpoB: His526Tyr & Ser531Leu chiếm 1,75%, His526Lys & Lys527Glu chiếm 1,75%. Một số đột biến ít phổ biến xuất hiện ở mức 3,52%. Có mối liên quan giữa đột biến gen rpoB trên bệnh nhân lao phổi kháng Rifampicin với mức sống (p<0,05). Kết luận: Lao phổi kháng Rifampicin chủ yếu ở nam giới, độ tuổi trung niên, đa số đã điều trị lao trước đó, tỷ lệ có đột biến gen rpoB cao chủ yếu ở vùng “hot-spot mutation”.

Chi tiết bài viết

Tài liệu tham khảo

1. World Health Organization. Global Tuberculosis report 2024. 2024. https://www.who.int/teams/global-tuberculosis-programme/tb-reports/global-tuberculosisreport-2024/tb-disease-burden/1-3-drug-resistant-tb.
2. World Health Organization. Global Tuberculosis report factsheet 2023. 2023. https://www.who.int/publications/m/item/global-tuberculosis-report-factsheet-2023.
3. Dương Thế Long, Đỗ Tấn Khang, Trần Ngọc Dung, Dương Thị Loan, Đinh Thị Hương Trúc và cộng sự. Đặc điểm đột biến gene kháng thuốc Rifampicin và Isoniazide của vi khuẩn Lao (Mycobacterium Tuberculosis) ở tỉnh Đồng Tháp. Tạp Chí Khoa học Đại học Cần Thơ. 2024. 60(2), 106-112, https://doi.org/10.22144/ctujos.2024.273.
4. Welekidan L.N., Skjerve E., Dejene T.A., Yimer S.A., Brynildsrud O., et al. Frequency and patterns of first- and second-line drug resistance-conferring mutations in Mycobacterium tuberculosis isolated from pulmonary tuberculosis patients in a cross-sectional study in Tigray Region, Ethiopia. J Glob Antimicrob Resist. 2021. 24, 6-13, https://doi.org/10.1016/j.jgar.2020.11.017.
5. Bộ Y tế. Quyết định về việc ban hành Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và dự phòng bệnh lao. Quyết định số 162/QĐ-BYT của Bộ trưởng Bộ Y tế. 2024. https://luatvietnam.vn/y-te/quyetdinh-162-qd-byt-2024-huong-dan-chan-doan-dieu-tri-va-du-phong-benh-lao-292589-d1.html.
6. Su F.,Cao L., Ren X., Hu J., Wang X. et al. RpoB Gene Mutation Characteristics of Rifampicinresistant Tuberculosis in Anqing, China. Jundishapur J Microbiol. 2022. 15(9), e127306, https://doi.org/10.5812/jjm-127306.
7. Nguyễn Thị Minh Hạnh, Thanh Hùng Trần và cộng sự. Nghiên cứu yếu tố dịch tễ, đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân lao phổi kháng Rifampicin tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Cần Thơ. Tạp Chí Y Dược học Cần Thơ. 2024. 72, 137-143, https://doi.org/10.58490/ctump.2024i72.2276.
8. Hoàng Hà, Thị Thu Uyên Lưu, Thị Hoài Ngô. Bệnh lao kháng Rifampicin tại Thái Nguyên, Tạp Chí Y Học Việt Nam. 2021. 500(2), 16-20, https://doi.org/10.51298/vmj.v500i2.347.
9. Alamgir M., Sajjad M., Baig M. S., Noori M. Y.. Mutational Frequencies in Mycobacterial rpoB gene using GeneXpert/MTB Rif Assay in Rifampicin Resistant patients at a tertiary care setting in Urban Sindh, Pakistan: Analysis from a Five-Year Period. Pakistan Journal of Medical Sciences. 2021. 37(4), https://doi.org/10.12669/pjms.37.4.3875.
10. Ngabonziza J.C.S., Decroo T., Migambi P., Habimana Y.M., Deun A.V., et al. Prevalence and drivers of false-positive rifampicin-resistant Xpert MTB/RIF results: a prospective observational study in Rwanda. The Lancet Microbe. 2020. 1(2), 74-83, https://doi.org/10.1016/S26665247(20)30007-0.
11. Torokaa PR, Majigo MV, Kileo H, Urio L, Mbwana MR, Monah MC, et al. The pattern of rpoB gene mutation of Mycobacterium tuberculosis and predictors of rifampicin resistance detected by GeneXpert MTB/RIF assay in Tanzania. PLoS One. 2024. 19(8), e0296563, https://doi.org/10.1371/journal.pone.0296563.